در گفت وگوی تفصیلی با خود درمانی تشریح شد
شرایط ذخیره خون بندناف در سازمان انتقال خون
به گزارش خود درمانی، رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون ضمن اشاره به منابع تامین پیوند سلول های بنیادی خون ساز، شرایط ذخیره خون بند ناف در بانک عمومی سازمان انتقال خون را تشریح نمود و در عین حال اظهار داشت: تمام افراد در بازه سنی 18 تا 50 سال می توانند اهداکننده سلول بنیادی خون ساز باشند و از این راه جان بیماران نیازمند را نجات دهند.
دکتر نسیم عزتی، رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون در آستانه روز جهانی خون بند ناف در گفت و گوی تفصیلی با ایسنا، با بیان این که سه منبع اصلی برای پیوند سلول های بنیادی خون ساز بیماران نیازمند پیوند در دسترس می باشد، اظهار نمود: مغز استخوان، خون بندناف و سلول های بنیادی خون محیطی موبیلیزه به عنوان منابع اصلی پیوند سلول های بنیادی خون ساز محسوب می شوند. خاصیت های منابع پیوند سلول های بنیادی خون ساز متفاوت می باشد و مزایا، معایب و محدودیت های مختص به خودرا دارند. پزشکان با عنایت به خاصیت های منابع سلول های بنیادی خون ساز و شرایط بیمار در ارتباط با استفاده از هرکدام از ین منابع تصمیم می گیرند.
پیوند مغز استخوان چیست؟
وی با اشاره به اینکه پیوند سلول های بنیادی خون ساز با نام «پیوند مغز استخوان» در گذشته خوانده می شد، توضیح داد: هنگام پیوند مغز استخوان، اهداکننده در وضعیت ویژه و خاص در اتاق عمل حاضر می شود و یک عمل تهاجمی است. پزشکان، سلول های بنیادی مغز استخوان ران فرد اهداکننده را با سرنگ های مخصوص استخراج می کنند که استخوان درد شدید به همراه دارد و البته میزان سلولی که در این پروسه جداسازی می شود، محدود است.
خون بندناف، منبعی برای پیوند سلول های بنیادی خون ساز
وی با اشاره به اینکه خون بندناف می تواند سرشار از سلول های بنیادی باشد، اضافه کرد: بعد از سلول های بنیادی مغز استخوان، خون بندناف به عنوان یکی از منابع سلول های بنیادی خونساز معرفی گردید. خون بندناف می تواند سرشار از سلول های بنیادی باشد و میزان سلول های موجود در آن به عوامل گوناگونی مانند سن زنان در زمان بارداری، جنسیت نوزاد، تغذیه زنان در زمان بارداری، نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) وابسته است. به علت این که حجم سلول بنیادی خون بندناف، پایین است، اغلب برای اطفال استفاده می شود.
خون بندناف، منبعی برای پیوند اطفال
رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون افزود: خون بندناف در بهترین حالت ممکن فقط پاسخگوی وزن یک فرد خردسال است. خون بندناف، مزایا و معایبی دارد و محدودیت استفاده از سلول های بنیادی این منبع شاید بزرگترین مشکل آن باشد. بااینکه استفاده از خون بندناف محدود است اما یکی از منابع پیوند سلول های بنیادی خونساز بحساب می آید.
خون محیطی موبیلیزه، بهترین منبع پیوند سلول های بنیادی خون ساز
عزتی با اشاره به اینکه سلول های بنیادی خون محیطی موبیلیزه از دیگر منابع سلول های بنیادی خون ساز به حساب می آیند، تصریح کرد: سلول های خون محیطی موبیلیزه از افراد بالغ جداسازی می شوند و منبع اصلی پیوند هستند. به علت این که سلول های بنیادی خون محیطی موبیلیزه برای اطفال و بزرگسالان قابلیت استفاده دارد به عنوان منبع اصلی پیوند سلول های بنیادی خون ساز شناخته می شود.
او اظهار داشت: خون بندناف، اولویت اصلی پزشکان در سراسر دنیا برای بیمارانی که نیازمند پیوند هستند به حساب نمی آید بلکه اولویت اول پزشکان، خون محیطی موبیلیزه است. سلول های بنیادی خون محیطی موبیلزه از یک گیرنده بزرگسال با تزریق یک «فاکتور» و استفاده از تکنولوژی خاص جداسازی می شود. حجم سلول ها در خون محیطی موبیلزه نسبت به خون بندناف بیشتر است؛ نه فقط میزان سلول های خون محیطی نسبت به خون بندناف بیشتر است، بلکه اهداکننده در دسترس می باشد و در صورت ناموفق بودن پیوند، می توان اهداکننده را فرا خواند.
رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون افزود: فرد اهداکننده می تواند جزو خویشاوندان بیمار یا غیرخویشاوند باشد. بازهم تاکید می کنم به علت این که سلول های خون محیطی موبیلیزه نسبت به خون بندناف، سلول های بنیادی بیشتری دارد و فرد اهداکننده در دسترس تر است، به عنوان اولویت پزشکان برای پیوند بحساب می آید. همین طور به علت این که دوز سلول خون بند ناف کم است و فرد اهداکننده به آسانی در دسترس نیست؛ چونکه نوزادی بوده که بندناف او اهدا شده است؛ پزشکان سراسر جهان ترجیح می دهند که کمتر از این منبع استفاده نمایند.
تعطیلی بانکهای خصوصی خون بندناف در بیشتر کشورها
وی با اشاره به اینکه موضوع اقتصاد سلامت در حوزه پیوند سلول های بنیادی تاثیر مستقیم دارد، اضافه کرد: خیلی از بانکهای خون بندناف دولتی و بخش خصوصی در بیشتر کشورهای جهان به علت مسائل اقتصادی تعطیل شده اند. پروسه فرآوری و نگهداری از خون بندناف بسیار هزینه بر است؛ بدین سبب فرآوری سلول بنیادی خون بندناف و نگهداری آن مستلزم در دسترس بودن بودجه است.
کاربرد سلول های بنیادی خون ساز برای درمان ۸۰ بیماری
عزتی با اشاره به اینکه سلول های بنیادی خون ساز برای درمان طیف وسیعی از بیماری های خونی استفاده می شود، اظهار داشت: سلول های بنیادی خون ساز برای درمان حدود ۸۰ بیماری خونی استفاده می شود؛ بطور مثال انواع سرطان های خون، لنفوم، کم خونی و تالاسمی کاربرد دارد؛ به بیانی دیگر هر بیماری که ناشی از نقص در سیستم خونی بدن است، می تواند کاندید پیوند سلول های بنیادی باشد.
بانکهای خون بندناف خصوصی از نظر علمی و اقصادی چندان مورد قبول نیستند
او با اشاره به اینکه بانک خون بندناف سازمان انتقال خون یک بانک عمومی است، اظهار نمود: بانکهای خون بندناف در دنیا بصورت عمومی و خصوصی فعالیت می نمایند. بانکهای خون بندناف خصوصی از نظر علمی و اقصادی چندان مورد قبول نیستند و در کشورهای خیلی از چرخه فعالیت خارج شده اند. خون بندنافی که در بانکهای خصوصی نگهداری می شود، در بیشتر مواقع برای کودک اهداکننده قابل استفاده نیست. اگر کودک اهداکننده خون بندناف در آینده گرفتار بیماری شود، پزشکان نمی توانند از سلول های بنیادی خون بندناف اهداشده استفاده کنند؛ چونکه آن سلول نقص دارد و به یک اهداکننده دیگر نیاز است. خون بندناف در مراکز خصوصی به مدت بسیار طولانی نگهداری می شود و همانطور که گفتم در بیشتر مواقع برای فرد اهداکننده قابل استفاده نیست و در این صورت دیگران نیز نمی توانند از این منبع استفاده نمایند.
شرایط ذخیره سازی خون بندناف در بانک سازمان انتقال خون
عزتی با اشاره به اینکه کشورهای پیشرو در حوزه پیوند سلول های بنیادی بر فعالیت بانکهای عمومی خون بندناف تاکید می کنند، اظهار داشت: کشورهای پیشرو تلاش می کنند که مردم را برای اهدای خون بندناف تشویق کنند و مردم را به سوی اهدا سوق می دهند. خون بندنافی که در مراکز عمومی ذخیره سازی می شود، دسترسی همگانی دارد و اگر از نظر ژنتیکی تطابق داشته باشد، می تواند جان بیماران را نجات دهد. بانک خون بندناف سازمان انتقال خون به عنوان یک پروژه ملی در سال ۱۳۸۹ با حضور وزیر وقت بهداشت تاسیس شد. سازمان انتقال خون با رضایت اهداکنندگان نسبت به جمع آوری خون بندناف اقدام می کند.
او درباره ی پروسه جمع آوری خون بندناف در بانک خون بندناف سازمان انتقال خون تصریح کرد: خون بندناف با گرفتن رضایت آگاهانه مادر حامله گرفته شده و در کیسه های مخصوص جمع آوری می شود. بعد از آنکه خون بندناف جمع آوری می شود در زنجیره سرد به لابراتوار پردازش خون بندناف در ستاد مرکزی سازمان انتقال خون منتقل می شود. خون بندناف می بایست طی بازه زمانی ۴۸ ساعته فرآوری و فریز شود. البته تمام نمونه های خون بندناف جمع آوری شده، فریز و نگهداری نمی شوند؛ چونکه شرایط و معیارهای سختگیرانه ای برای ذخیره سازی خون بندناف درنظر گرفته ایم. نمونه های جمع آوری شده می بایست از حد نصاب حجم خون و تعداد سلول های موجود برخوردار باشند تا ارزش ذخیره سازی را داشته باشد.
عزتی افزود: مواردی که ارزش ذخیره سازی داشته باشند در بانک خون بندناف سازمان انتقال خون در دمای منفی ۱۹۰ درجه سانتی گراد نگهداری می شوند و تا ۲۵ سال قابلیت نگهداری دارند. مواردی که در بانک خون بندناف سازمان انتقال خون ذخیره شده اند، آزمایش های سلامت را سپری کرده اند تا از سلامت آن باخبر شویم. همین طور آزمایش HLA بمنظور شناسایی شاخصهای ژنتیکی خون صورت می گیرد و اطلاعات ژنتیکی در سامانه مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت بصورت ماهانه بارگذاری می شود. اگر بیماری از نظر ژنتیکی با اطلاعات ثبت شده در مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت مطابقت داشته باشد، نمونه برای پیوند به مرکز درمانی ارسال می شود. بانکهای خون بندناف عمومی از فرد اهداکننده و بیمار هیچ هزینه ای دریافت نمی کنند.
پیوند از نمونه های فریز شده در سازمان انتقال خون
رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون درباره ی تعداد نمونه های جمع آوری شده در این سازمان نیز توضیح داد: بالاتر از ۳۶هزار نمونه را جمع آوری کرده ایم که ۴هزار و ۳۰۰ مورد از موارد جمع آوری شده از شرایط استاندارد فریز برخوردار بوده اند. ۶۰ بیمار توانسته اند اطلاعات ژنتیکی مشابه خودرا از میان ۴ هزار و ۳۰۰ مورد ذخیره شده بیابند که اغلب این افراد بزرگسال بوده اند و ۲۹ نفر از بیماران نیز اطفال هستند و پیوند برای اطفال انجام شده است.۶۰ بیمار توانسته اند نمونه سازگار با وضعیت ژنتیکی خودرا بیابند که اغلب آنها بزرگسال هستند و تنها ۲۹ نفر از آنها جزو گروه اطفال هستند و عمل پیوند برای ۲۹ نفر انجام شده است.
تنوع اقوام؛ چالشی برای یافتن نمونه سازگار جهت پیوند سلول های بنیادی
او اضافه کرد: تنوع اقوام در کشور بسیار گسترده است و بنابراین شاخصهای ژنتیکی بسیار زیادی در ایران حضور دارند. با عنایت به این که شاخصهای ژنتیکی در کشور بسیار گسترده است؛ یافتن نمونه ای که سازگار کامل داشته باشد خیلی مشکل است. بیمارانی که جزو خانواده های تک فرزند هستند از شانس کمتری برای یافتن نمونه سازگار در خانواده خود برخوردار می باشند و به ناچار به بانکهای نگهداری خون بندناف مراجعه می کنند. اگر بیماران جزو یک گروه یا قومیت خاص باشند نیز برای یافتن نمونه سازگار با مشکل مواجهند و این مساله در صورت تک فرزند بودن چندبرابر می شود.
عزتی با اشاره به اینکه یافتن نمونه سازگار برای بیماران دشوار است، اظهار داشت: هنگامی که نمونه سازگار در کشور در دسترس نباشد، وزارت بهداشت برای یافتن نمونه سازگار در شبکه جهانی جستجو می کند. اگر نمونه مشابه در بانکهای خارجی وجود داشت باشد، می توان جان بیماران را نجات داد. خرید نمونه سازگار از کشورهای خارجی حدود ۲۰هزار یورو هزینه دارد. تعداد بیماران زیادی در لیست انتظار هستند و شاید حدود ۲هزار نفر باشند اما آمار دقیق بیماران در اختیار مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت است.
ضرورت ترویج فرهنگ اهدای سلول های بنیادی خون ساز
وی با اشاره به اینکه اهدای سلول های بنیادی خون ساز می بایست در کانون توجه قرار گیرد، اظهار نمود: اهدای سلول های بنیادی خون ساز می بایست بیشتر تبلیغ شود تا بتوان در راستای آن فرهنگ سازی کرد. کشور با فرهنگ سازی توانست مردم را نسبت به موضوع اهدای خون آگاه کند به نحوی که اغلب مردم یکبار اهدای خون را تجربه کرده اند. فرهنگ سازی و ترویج سلول های بنیادی خون ساز ضروری می باشد. اهدای سلول های بنیادی خون ساز نه فقط جهت اهداکننده هیچ خطری ندارد، بلکه می تواند جان بیماران را نجات دهد.
رییس گروه بانک خون بند ناف و سلول های بنیادی سازمان انتقال خون اظهار داشت: سازمان انتقال خون، علاوه بر بانک خون بندناف، مرکز «سپاس» را راه اندازی کرده است که بمنظور پذیره نویسی از داوطلبان اهدای سلول های بنیادی خونساز به وجود آمده است. افراد بزرگسال می توانند در مرکز سپاس عضو شوند و با انجام یک آزمایش خون، اطلاعات HLA آنها تعیین و در سامانه مرکز مدیریت پیوند وزارت بهداشت ثبت می شود. برخی افراد که در مرکز سپاس اطلاعات خودرا ثبت کرده اند به مرحله پیوند رسیده اند. مراکز سپاس در تمام مراکز انتقال خون استانها مستقر است و تمام افراد در کشور ما و در کل دنیا در بازه سنی ۱۸ تا ۵۰ سال، می توانند اهداکننده سلول بنیادی خون ساز باشند و از این طریق جان بیماران نیازمند را نجات دهند.
منبع: خود درمانی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب